Minimalne wymagania dla maszyn zostały szczegółowo określone w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 roku w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.
Jakie są minimalne wymagania dla maszyn?
Minimalne wymagania dla maszyn przedstawiają się następująco:
- wszystkie mające wpływ na bezpieczeństwo elementy sterownicze maszyny powinny być widoczne, łatwe do zidentyfikowane i, jeżeli to konieczne, odpowiednio oznakowane;
- elementy sterownicze maszyny, które mają wpływ na bezpieczeństwo pracowników, powinny być usytuowane poza strefami zagrożenia;
- elementy sterownicze maszyny nie mogą stwarzać jakichkolwiek zagrożeń w związku z przypadkowym ich zadziałaniem;
- uruchomienie maszyny powinno być możliwe tylko poprzez celowe zadziałanie na przeznaczony do tego celu układ sterowania;
- maszyny powinny być wyposażone w układ sterowania przeznaczony do ich całkowitego i bezpiecznego zatrzymania;
- układ sterowania przeznaczony do zatrzymania maszyny powinien mieć pierwszeństwo przed układem sterowania przeznaczonym do jej uruchomienia;
- maszyny powinny być wyposażone w urządzenie zatrzymania awaryjnego,
- maszyny stwarzające ryzyko upadku przedmiotów lub ich wyrzucenia muszą być wyposażone w środki ochrony odpowiednie do występującego ryzyka;
- maszyny, które stwarzają zagrożenie emisją gazu, oparów, płynu lub pyłu, muszą zostać wyposażone w odpowiednie obudowy lub urządzenia wyciągowe znajdujące się w pobliżu źródła zagrożenia;
- maszyny oraz ich części powinny być zamocowane za pomocą odpowiednich zaczepów lub innych podobnych urządzeń w celu zapewnienia ich stateczności;
- części maszyn o wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze muszą zostać odpowiednio zabezpieczone w celu uniknięcia ryzyka ich dotknięcia lub zbliżenia się do nich;
- wszystkie urządzenia ostrzegawcze maszyn powinny być jednoznaczne, łatwo dostrzegalne i zrozumiałe;
- maszyny muszą być zabezpieczone przed:
- ryzykiem pożaru, przegrzania bądź uwolnienia się gazu, pyłu oraz innych substancji wytwarzanych, używanych lub zmagazynowanych w maszynach,
- ryzykiem wybuchu urządzenia lub substancji wytwarzanych, używanych albo zmagazynowanych w maszynach,
- zagrożeniami wynikającymi z bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z energią elektryczną;
- miejsce i stanowisko pracy lub konserwacji maszyn powinno być oświetlone stosownie do wykonywanych czynności;
- w sytuacji, gdy występuje ryzyko oderwania się lub rozpadnięcia się części maszyn, muszą zostać zastosowane odpowiednie środki ochronne;
- w przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, należy zastosować osłony albo inne urządzenia ochronne, które zapobiegają dostępowi do strefy zagrożenia lub zatrzymują ruch części niebezpiecznych.
Zgodnie z minimalnymi wymaganiami dla maszyn pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia bezpiecznego dostępu i przebywania pracowników w obszarach produkcyjnych oraz strefach ustawiania i konserwacji maszyn.
Kto musi się dostosować do minimalnych wymagań dla maszyn?
Do minimalnych wymagań dla maszyn, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie ich użytkowania, muszą dostosować się wszyscy pracodawcy, których pracownicy korzystają z maszyn podczas wykonywania obowiązków zawodowych.
Dostosowanie się do minimalnych wymagań dla maszyn
Pracodawcy muszą dostosować stanowiska pracy do minimalnych wymagań dla maszyn. W tym celu powinni oni dokonać przeglądu sprzętu i uzupełnić urządzenia ochronne. W sytuacji, gdy sprzęt nie będzie spełniał stawianych przed nim wymogów, musi zostać wymieniony na nowy.
Dostosowanie się do minimalnych wymagań dla maszyn oznacza dla pracodawcy konieczność upewnienia się, że maszyna jest bezpieczna dla jej użytkowników i że dostępna jest dla niej dokumentacja techniczno-ruchowa lub instrukcja obsługi.
Konsekwencje niedostosowania się do minimalnych wymagań dla maszyn
To, czy pracodawca zastosował się do minimalnych wymagań dla maszyn, zostaje sprawdzone przez inspektora pracy PIP w czasie stosownej kontroli. W razie stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości, inspektor nakazuje ich usunięcie. Jeżeli kontrola wykaże występowanie zagrożenia życia lub zdrowia pracowników, konieczne jest wstrzymanie pracy przy użyciu danej maszyny.
W sytuacji, gdy pracodawca nie dostosował się do minimalnych wymagań dla maszyn i tym samym nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, inspektor PIP może zdecydować o nałożeniu na niego kary w wysokości od 1000 do 30000 złotych. W wypadku stwierdzenia znacznych nieprawidłowości, pracodawca może zostać pozbawiony wolności do lat 3.